Lũ, lụt được xếp vào một trong những thiên tai tàn bạo nhất của tự nhiên. Trước thực trạng lũ, lụt ngày một gia tăng, thiệt hại ngày một nghiêm trọng, nên từng người dân cần chủ động phòng, chống để giảm nhẹ thiệt hại do lũ, lụt gây ra. Dưới đây là những kiến thức cơ bản nhất về lũ, lụt, nguyên nhân và cách phòng tránh.
1. Khái niệm về lũ, lụt
– Lũ: là hiện tượng nước sông dâng cao trong một khoảng thời gian nhất định, sau đó giảm dần. Lũ là do mưa trên lưu vực gây ra, song cũng có thể do vỡ đê, vỡ đập làm cho nước sông dâng cao.
– Lũ quét: là lũ xảy ra bất ngờ, lên nhanh và xuống nhanh, gây dòng chảy xiết cuốn theo nhiều bùn, đá, và có sức tàn phá lớn.
– Lụt: là hiện tượng ngập nước của một vùng lãnh thổ do lũ lớn, vỡ đê, vỡ đập gây ra.
– Mực nước: là độ cao của mặt nước tính từ độ cao chuẩn quốc gia.
– Lưu lượng nước: là lượng nước chảy qua một đơn vị mặt cắt ngang sông trong một đơn vị thời gian, được tính bằng m3/giây (hoặc lít/giây).
– Chân lũ lên: là giá trị mực nước tại thời điểm lũ bắt đầu lên.
– Ðỉnh lũ: là mực nước cao nhất trong một trận lũ.
– Chân lũ xuống: là giá trị mực nước xuống thấp.
– Thời gian lũ lên: là khoảng thời gian từ chân lũ đến đỉnh lũ.
– Thời gian lũ xuống: là thời gian từ đỉnh lũ đến chân lũ xuống.
– Thời gian trận lũ: là khoảng thời gian từ chân lũ lên đến chân lũ xuống.
– Biểu đồ lũ lên: là thành lập giữa mực nước đỉnh với mực nước chân lũ.
– Cường suất lũ: là sự biến đổi mực nước trong một đơn vị thời gian (thường được tính bằng cm/giờ, hoặc m/ngày đêm).
– Lũ được phân thành các loại:
+ Lũ nhỏ: là loại lũ có đỉnh lũ thấp hơn mức đỉnh lũ trung bình nhiều năm
+ Lũ vừa: là loại lũ có đỉnh lũ đạt mức đỉnh lũ trung bình nhiều năm
+ Lũ lớn: là loại lũ có đỉnh lũ cao hơn mức đỉnh lũ trung bình nhiều năm
+ Lũ đặc biệt lớn: là loại lũ có đỉnh lũ cao hiếm thấy trong thời kỳ quan trắc
+ Lũ lịch sử: là loại lũ có đỉnh lũ cao nhất trong chuỗi số liệu quan trắc hoặc do điều tra khảo sát được.
2. Dấu hiệu xuất hiện lũ, lụt
Lũ lụt được hình thành bởi rất nhiều nguyên nhân.
– Phổ biến nhất là do lượng mưa lớn trong vài giờ, hoặc mưa tương đối lớn trong vài ngày liên tục.
– Khi bị ảnh hưởng của bão hoặc áp thấp nhiệt đới. Tại các vùng ven biển có thể ngập lụt do sóng thần, triều cường…
3. Cách phòng tránh
– Biết được lũ lịch sử trong khu vực sinh sống.
– Xác định các khu vực có nguy cơ xảy ra lũ, sạt lở đất, lụt.
– Mùa mưa không nên sống và làm việc trong khu vực có nguy cơ xảy ra lũ quét và sạt lở đất.
– Không cho trẻ em chơi hoặc bơi lội trong khu vực có lũ.
– Thường xuyên nghe và hiểu được các bản tin cảnh báo, dự báo bão, mưa, lũ, lụt.
– Chuẩn bị đầy đủ các đồ dùng và trang bị cần thiết cho phòng, tránh lũ, lụt.
[Nguồn: Cục Quản lý tài nguyên nước (Bộ Tài nguyên và Môi trường), Trung tâm Chính sách và Kỹ thuật phòng chống thiên tai]